Ondanks er een overvloed aan bewijs is waaruit blijkt dat gewichtstoename wordt veroorzaakt door een complexe cocktail van factoren, wordt obesitas vaak alleen toegeschreven aan slechte individuele levensstijlkeuzes – zoals voeding en lichaamsbeweging.
Dit soort simplistische kijk op wat gewichtstoename veroorzaakt leidt tot en versterkt beeld wat bekend staat als “het gewichtstigma”. Dit wordt gedefinieerd als een vooroordeel of discriminatie gericht op personen die overgewicht hebben.
Maar dit is niet iets dat alleen mensen met een bepaald gewicht treft. In feite beïnvloedt het stigma omtrent gewicht mensen van alle lichaamsvormen en groottes – met inbegrip van mensen die een gezond gewicht hebben.
Dit soort houdingen gaan er natuurlijk niet op vooruit door het feit dat er vaak grappen worden gemaakt over dikke mensen, maar ook de stereotiepe en geringschattende beelden van mensen met overgewicht komen vaak voor. Denk om te beginnen eens aan TV soaps – onderzoek heeft aangetoond dat personages met overgewicht meer negatieve ervaringen hebben, minder vriendschappen en minder romantische relaties hebben in vergelijking met personages met een gezond gewicht.
De rol van de media omtrent obesitas
Een onderzoek van de nationale kranten toont ook aan dat obesitas op een negatieve manier wordt voorgesteld in de media. En er zijn aanwijzingen dat kranten mensen met overgewicht stigmatiseren en in sommige gevallen zelfs vernederen.
Dit kan worden gezien in het recentste artikel van The Times, dat de kop “Heffalump Traps will Clear the NHS of Fatties” heeft – dit laat duidelijk zien dat mensen met overgewicht in de media gekleineerd worden.
Rapporten in kranten gaan vaak over “beheersbare oorzaken” van gewichtstoename, zoals dieetgedrag, maar steeds word er weinig gemeld over de zogenaamde “oncontroleerbare oorzaken”.
Onderzoek naar de manier waarop nationale kranten in Nederland obesitas afbeelden toont ook aan dat 98 procent van de artikelen aan lezers laat weten dat het een controleerbare aandoening is. Dit leidt ertoe dat mensen geloven dat overgewicht alleen wordt veroorzaakt door slechte levensstijlkeuzes en fundamenteel wordt opgelost door actiever te zijn en gezonder te eten. De realiteit is natuurlijk heel anders en uiterst ingewikkeld.
Bovendien worden deze kranten door miljoenen mensen gezamenlijk gelezen. Dergelijke artikelen versterken en bekrachtigen stigmatiserende attitudes en discriminerend gedrag ten opzichte van mensen met obesitas. Het geeft luid en duidelijk aan dat het aanvaardbaar is om mensen te beoordelen op basis van hun lichaamsgewicht.
Er hangt een wijdverspreid stigma rond overgewicht
Gewicht stigma kan me zien in alle gebieden van de samenleving – met inbegrip van werkplekken, scholen en onderwijscentra.
Zelfs de gezondheidszorgdiensten zijn niet immuun voor dit soort gewicht stigmatisering – er word gesuggereerd dat patiënten kunnen worden geweigerd als gevolg van de vooringenomen houdingen van chirurgen.
Dit soort houdingen komen ook duidelijk naar voren in het overheidsbeleid. de staatssecretaris van Volksgezondheid zei in 2011:
We moeten eerlijk zijn tegenover onszelf en erkennen dat we een aantal veranderingen moeten doorvoeren om ons gezamenlijk gewicht te kunnen verminderen. Het verhogen van lichaamsbeweging is belangrijk, maar voor de meesten van ons is de oplossing om overgewicht te verminderen simpelweg minder eten en drinken. Dit werd geschreven in actie die een halt toeroept aan obesitas.
Of u nu een politicus of medisch professional bent, het maakt u niet noodzakelijk immuun voor de populaire overtuigingen en mediafouten.
Discriminatie van overgewicht voorkomen
Maar buiten dit alles is het stigmatiseren van gewicht dubbel schadelijk, omdat het niet alleen negatieve gevolgen heeft voor mensen met overgewicht, maar ook de kans op effectieve actie van landen nog verder belemmert. Dit systeembrede actie zou leiden tot het creëren van een gezondheidsbevorderend milieu – een milieu dat vrij is van stigmatisering en individuele schuld. De verantwoordelijkheid voor obesitas moet worden gedeeld tussen de samenleving en de individuen die er deel van uitmaken.
Om hierbij te helpen moeten we verder gaan dan het gebruik van vernederende gewichtsgerelateerde beelden in de media. Dit is een van de redenen waarom de Obesitas-actiecoalitie, een onderzoeksorganisatie zonder winstoogmerk en een organisatie voor overheidsbeleid, hun voorkeur hebben gegeven aan de niet-stigmatiserende beeldbanken die journalisten en mediakanalen kunnen gebruiken.
Dit is een belangrijke stap omdat negatieve beelden dagelijks een grote invloed kunnen hebben op mensen met obesitas, waardoor velen zich depressief kunnen voelen over hun fysieke verschijning.
Alleen door de realiteit van obesitas – dat het een chronische ziekte is die wordt veroorzaakt door zowel beheersbare als oncontroleerbare factoren – nauwkeurig weer te geven, kunnen we toewerken naar een effectieve oplossing. Aangezien uit een in Nederland gebaseerd onderzoek uit 2015 is gebleken dat volwassenen van alle leeftijden en achtergronden een stigmatiserende houding hebben ten opzichte van mensen met een overgewicht, is het duidelijk dat dit eerder vroeg dan laat moet worden aangepakt.