Zo goed en eerlijk mogelijk informeren
Het is belangrijk uit te leggen dat de persoon overleden is en niet meer terugkomt, in de taal en op het niveau van de kinderen. Zo kunnen jonge kinderen moeilijk of niet begrijpen dat de dood onomkeerbaar is. Ze begrijpen wel de vergelijking dat dood is zoals speelgoed dat kapot is. Leg uit dat het lichaam van de overledene niet meer werkt en dat het niet meer kan lopen, praten, bewegen, ademen. Het kind moet weten dat het lichaam van de overledene niets meer kan voelen, geen pijn heeft en het niet koud heeft. Zonder deze informatie kan het kind zeer moeilijk een begrafenis of crematie begrijpen.
Probeer een zo goed mogelijk antwoord te geven op de vaak onverwachte en confronterende vragen van de kinderen. Ze moeten het gevoel krijgen dat alles kan gevraagd worden. Als er informatie verzwegen wordt voor kinderen , gaat vaak hun fantasie werken en die is meestal veel erger dan de werkelijkheid.
Een aantal reacties kan je beter niet geven gezien ze de verwarring en onduidelijkheid in de hand werken:
- Mama is weggegaan: het kind vraagt zich af waarom het niet mee mocht, en waarom mama geen afscheid genomen heeft.
- Mama is op reis, en komt niet meer terug: op reis gaan is toch plezant? Waarom komt ze niet meer terug?
- Papa wordt niet meer wakker, hij slaapt voor altijd: gaan slapen is dus wel degelijk niet zo onschuldig.
- Papa was ziek en moest naar het ziekenhuis: het ziekenhuis wordt dan een plaats waar mensen in de eerste plaats sterven. Het kind zal het ziekenhuis associëren met doodgaan, wat later zeker voor problemen kan zorgen.
Kinderen hebben het nodig te zien dat je zelf rouwt, zo kunnen ze makkelijker ook hun verdriet laten zien. Ze moeten weten dat deze gevoelens normaal zijn en dat ze niet altijd zullen duren. De behoefte aan geruststelling is groot. Het kind moet weten dat er plaats is voor verdriet en dat gevoelens kunnen geuit worden. Maar het moet ook weten dat er troost kan gevonden worden.
Luister naar wat het kind vertelt of vraagt en reageer op een manier die aansluit bij de behoeften van het kind.
Zoveel mogelijk bij alles betrekken
Hiervoor zijn echter twee zaken uitermate belangrijk: het kind moet van tevoren weten wat er gaat gebeuren, en het kind moet zelf kunnen beslissen of en aan welke activiteiten het wil deelnemen (begrafenis, crematie, bezoek aan het graf). Dwing het kind vooral niet om iets te doen wat het niet wil. Sommige kinderen houden hun pijn erg lang voor zich omdat ze voelen dat u als ouder nog niet in staat bent om hen op te vangen. Probeer hen toch te helpen om hun gevoelens te delen.
Het is aangewezen om ook de school bij het gebeuren te betrekken. Een meevoelende leerkracht kan een bron van steun zijn, en kan je op de hoogte houden van de gang van zaken op school. Het is immers niet ongewoon dat kinderen geen vorderingen maken gedurende de periode dat ze zich proberen aan te passen aan het gemis.
Ook anderen kunnen helpen in het verwerkingproces (trainers en begeleiders uit de sportvereniging, familie, vrienden). Belangrijk is echter wel dat iedereen dezelfde ‘taal’ spreekt.
Ook hier blijkt eens te meer dat praten belangrijk is. Dit is uiteraard niet makkelijk.